Patates yetiştiriciliği nasıl yapılır birçok kesimdeki insan tarafından merak edilmektedir. İçermiş olduğu karbonhidrat, protein ve daha birçok vitamini bulunduran bir sebze olan patates, geçmişten günümüze ana besin maddelerinde ilk sırada gelmektedir. Hal böyle olunca da patates yetiştiriciliği çok yaygın bir şekilde yapılan tarımsal faaliyetlerde ilk sıralarda yer almaktadır. Kullanımı açısından patates hem mutfakta hem de endüstride yaygın olmasından dolayı bitki üzerindeki talebi giderek artırmıştır. Birden fazla önemli hususların göz önünde bulundurularak uygulanması gereken adımlara dikkat edilmelidir.
Tüm yıl boyunca tüketimi yapılan patatesin hasadı ise her ay yapılabilmektedir. Sağlık bakımından oldukça faydalı ve insanların güvenli şekilde tüketimini yapabileceği besin kaynakları arasında yer almaktadır. A,C, K, B6 ve E vitaminlerini de içeren patates, folatlar bakımından da oldukça zengin bir besin kaynağıdır. Bunların yanı sıra potasyum, demir, magnezyum, kalsiyum ve manganez içeren bir besin deposudur. İnsanlarda cilt sağlığı bakımından oldukça faydalı olmasından dolayı sık şekilde tüketilmektedir. Özellikle göz etrafında meydana gelen mor halkaların giderilmesi için patates yardımcı bir besin olarak kullanılır.
Patates Ekimi Nasıl Yapılır?
Patates yetiştiriciliği yapılırken en önemli husus ilk aşama tarlanın hazırlanmasıdır. Patates ekimi için toprak hazır bir hale getirilerek, kuvvetli kök gelişimi ile yumruların iyi bir konumda gelişmesi açısından önemlidir. Sonbahar mevsimi geldiğinde ağır killi olan topraklara ekim öncesinde 20 ila 25 cm derinliklere ulaşan bir sürüm gerçekleştirilmelidir. İlkbahar geldiğinde tırmık ile diskaro uygulanması yeterlidir. Hafif kumlu olan topraklarda ise ilkbahar aylarında toprağın gevşemesine fazla neden olmayacak şekilde yüzeysel şekilde sürüm uygulanır. Sadece tırmık çekimi ile birlikte tohum yatağı hazır hale getirilir.
Patates ekimi sırasında bir diğeri olan ekim nöbeti önemlidir. Çünkü birbirini takip edecek şekilde patates yetiştirilmesi alınacak verimi düşürerek, bir takım hastalıkları da beraberinde getirecektir. Bundan dolayı kışlık hububat ekim nöbeti uygulanması dengeyi sağlayacaktır. Patates tohumu için yumrular kullanılmaktadır. Ayrıca bu yumrular 50 gram ağırlığına sahi 6 cm çapındadır. Üretimdeki amaca göre ise tohumluklar birbirinden farklı şekilde kullanılır. Dikimin yapılacağı sırada tohumluk yumrular üzerinde ortalama olarak 1 cm uzunluğuna sahip yeşil filizler yer almalıdır.
Patates yetiştiriciliği dikimi ilkbahar aylarında toprağın ısısı 8 ila 10 santigrat dereceyi bulduğu ve donların sona erdiği dönemde dikilmektedir. Bölgemiz için uygun zaman dilimi ise Şubat ile Mart ayları gösterilmektedir. Dikim yapılacak olan sıraların arası 70 ila 75 cm, sıraların üstü 20 ila 40 cm olması gerekir. Dikimdeki derinlik ise yüzlek dikim için 2 cm, derin dikim için ise 5 cm olmalıdır. Ayrıca yüzlek dikimler üzerinde en az 15 cm, derin dikenler üzerinde ise 10 cm toprak eklenerek sırt yapılması gerekir. Sırt ise dikimin hemen ardından düşük sıcaklıkta ya da toprağın kaymak bağlaması halinde çıkışın gerçekleşmesi zamanında yapılmaktadır. Dikimin ardından yüksek sıcaklık ya da kuraklık beklenmesi halinde sırt dikimin hemen ardından yapılmalıdır. Dikimler el yardımı ve ya makineler ile gerçekleştirilir. Sulu olan dekara 200- 250 kg arasında kuru şartlarda ise 150 kg tohumluk uygulanması yeterli gelmektedir.
Patates Nerede Yetişir?
Ülkemiz sınırları içerisinde her bölgede farklı bitkiler yetiştirilmektedir. Toprak tipi ve bölgenin hava şartlarına göre bu bitkilerin yetiştirilmesi çeşitlilik kazanmıştır. Türkiye’de sık şekilde yetiştirilen bitkilerden birisi ise patates olmuştur. Genel olarak değerlendirildiği vakit patates ülkenin her bölgesinde rahatlıkla yetiştirilebilen bir sebzedir. Sadece tarlalarda değil evin bahçesinde ya da balkonda yetiştirilebilmektedir. Çok zahmet istemeyen ve basit bir şekilde patates yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Her ne kadar ülkemizin her bölgesinde patates yetiştiriciliği yapılmış olsa da sık şekilde İç Anadolu bölgesinde karşılaşılmaktadır. Şehirlerde ise ilk sırayı Niğde ile Nevşehir almaktadır.
Türkiye’ye daha sonradan gelmiş bir sebze olsa da topraklarımızda özenle yetiştiriciliğine devam edilmektedir. Dikim yapılacak olan topraktaki tip ve iklim değerleri son derece önemlidir. Patates çeşitlerine göre yemeklik, tohumluk ya da sanayicilik farklı toprak tiplerinde yetiştirilmektedir. Bundan dolayı ilk olarak yetiştirilmesi istenen patatesin belirlenip daha sonrasında toprak seçimine geçilmelidir.
Patates Gübrelenmesi
Patates oldukça fazla bakım isteyen bir sebzedir. Çıkmasından önceki dönemde tırmık çekilmesi fayda sağlamaktadır. Toprak kaymak tabakasının bağlı ise kırılmış, yabancı otlarında öldürülmesi sağlanır. Patates çiftlik gübresini fazla şekilde sevmektedir. Dekor içerisine uygulanacak 1,5 ila 2 ton çiftlik gübresi verimliliği artırmaktadır. Aynı zamanda toprağın fakir olması durumunda dekara uygulanacak gübre 2,5 ile 3 ton arasında verilmelidir. Bu miktarların üzerine çıkılması durumunda nişasta miktarını artırarak alınacak lezzetin olumsuz şekilde etkilenmesine neden olacaktır. Üreticiler topraktaki durumun tahlil etmeleri sonrasında gübre kullanmaları yolunu tercih etmelidir. Toprak tahlili yerine getirilmiş ise sulu şartlarda dekar içerisine 14 ile 16 kg arasında azot, 8 ila 10 kg arasında potasyum ve 8 ila 10 kg arasında fosfor verilebilir. Potasyum ile fosfor içeren gübrenin tamamı ile azotlu gübrenin ise yarısı üre ya da Amonyum Sülfat halinde dikim yapılması için açılan çizilere el yardımıyla yeknesak şeklinde uygulanmalıdır. Gerektiği şekilde gübrelerin karışımının sağlanmasının ardından dikim gerçekleştirilir. Son olarak ise sıralar toprak ile kapatılır. Patates mibzeriyle ekim kombinesi gerçekleştirilecek ise potasyumlu ve fosforlu gübrelerin hepsi, azotlu gübrenin ise yarısı tohum ile birlikte verilmesi gerekir. Azotlu gübrenin kalan ikinci yarısı ise boğazın doldurulması ile ilk sulamanın öncesinde verilecektir.
Patates Hastalıkları
Patates yetiştiriciliği yaparken hastalık konusunda önemli bir etmen olan Patates A virüsü ipliksi, tek sarmallı 730×1 lnm boyutuna sahip RNA içermektedir.Virüsün neden olduğu hastalık ise hafif mozaik olarak da isimlendirilmiştir.
Yaprakta oluşan bitler ile nonpersistent olarak virüs taşınması gerçekleşir. Virüste aynı zamanda en az 7 adet yaprak biti vektörü mevcuttur. Buradaki büyük önem arz eden biti vektörleri ise A. Nasturtii, Patates yaprak biti, Aphis fanguîae ve şeftali yaprak bitidir.PVA mekanik bir şekilde taşınmasını gerçekleştirmiş olmasına karşı stabil bir halde bulunmamasından ötürü mekanik şekilde tarlada yayılması pek önem arz etmemektedir. Tohum ile virüs taşınması gerçekleştirilmese de, her türlü şekilde vejetatif aksama geçecek olmasından ötürü, patates üzerinde yayılmasını tohumluk yumrularında gerçekleştirir. Meydana gelen hastalık belirtileri patates çeşitlerine göre farklılık göstermektedir. Ancak genel olarak belirtiler PVY tarafından oluşturulan belirtilerden daha hafif seyir etmektedir. Genel olarak belirtiler yapraklar üzerinde oluşan mozaik ve beneklerdir. Söz konusu virüs farklı çeşitlerin yapraklarında klorotik lekeler ile koyu renk oluşumuna da neden olabilmektedir. Virüs bulaşan bitkilerde yaprak kenarları dalgalı bir görünüm kazanır. Yapraklar ayrıca parlak rengi alarak hafif bir şekilde kıvrık hali alır. Gövde kısımları da dışarı doğru eğilim yaşanır. Bitki üzerinde PVA yüzde 40 gibi oranda verim kaybına neden olmaktadır.
Diğer bir zararlı hastalık olan patates mildiyösü en önemli hastalık olarak ön plana çıkmaktadır. Yeşil aksam ile birlikte yumrularda ciddi şekilde zararlara neden olmaktadır. Gün içerisindeki hava sıcaklığı 18 ile 26 derece iken rutubetin de % 65 üzerine çıktığı dönemler içerisinde devamlı olarak takip altında tutulması gerekmektedir. Belirtileri ise ilk olarak bitkinin yaprak kısımlarında koyu yağlı lekeler ile kendisini göstermektedir. Hastalığa kapılan yapraklar ile gövdedeki oluşan hastalık sporların sulanması yolları ile toprak altındaki yumrulara kadar ulaşmaktadır.
1 Dönüm Patates Verimi
Patates yetiştiriciliği yaparken en fazla merak edilen soruların başında 1 dönümden ne kadar patates verimi alınabildiği gelmektedir. 1 dönüm patates verimi alınabilmesi bakımına göre değişkenlik göstermiş olsa da, dekar başına 2.500 kilogram ile 3.500 kilogram arasında yani 2,5 ton ile 3,5 ton arasında patates alınmaktadır. Ekimin yapılmasını takip eden 70 ile 120 gün sonrasında patateslerin sökümü gerçekleştirilir. Yaprak ve dal kısımları kurumaya başladığı zaman patates hasat için hazır hale gelmiş demektir. Nemli olan havalarda 8 ila 10 günde bir, nemin düşük olduğu havalarda ise 4 ila 5 günde bir sulanması gerekmektedir.
1 Patatesten Ne Kadar Çıkar?
Patates yetiştiriciliği evlerde de rahatlıkla yapılabilmektedir. Evlerde yetiştirilen patatesler hem doğal hem de ekonomik olmasından dolayı tercih edilebilmektedir. Evde saksıda yetiştirilen çiçeklerin yanında patateslerinizi de ekleyerek farklı bir verimlilik sağlayabilirsiniz. Hatta patates tohumu almanıza gerek kalmaksızın evinizdeki patatesleri değerlendirebilirsiniz. Peki 1 patatesten ne kadar çıkar?
İlk olarak ne kadar patates yetiştireceğiniz konusunda uygun bir patates ölçüsü belirlenmelidir. Bir çuval patates elde edilmesi açısından 5-6 adet kadar patates kullanılması yeterlidir. Toprak ve ya dere kumu kullanarak patateslerinizi yetiştirebilirsiniz. Gübre açısından zengin bir toprak kullanılması patatesin yetişmesine katkı sağlamaktadır. 4-5 adet kadar patatesinizi filizlenmesi için nemli bir ortamda üç gün kadar bekletmelisiniz. Filizlenmesi için farklı bir yol olan içerisine kürdan batırarak su dolu bardak içerisinde güneş alan bölgede bekletebilirsiniz. 2-3 gün sonrasında çok rahat filizlendiği görülecektir. Filizlenen patatesleri daha sonrasında bir kap içerisine toprağınızı doldurarak filizlenen patatesleri eşit parçalara bölme sonrasında yerleştirin. Filizlenen kısımları üste gelecek şekilde toprak içerisinde olan patatesleri çok sıcak havalarda haftada 1-2 defa sulama yapacak şekilde bekletin. Sıcak bir bölgeden toprağın bulunmasına özen gösterin. Filizlenen patatesler zaman içerisinde kendisini salmaya başlayacaktır. Yaprakları kenarlara doğru eğilim gösteren patatesleriniz artık hasat için hazır hale gelmiş demektir. 1 kg patatesten yaklaşık olarak 1 çuval patates elde edilebilmektedir. Güneş ışığını fazla şekilde sevmesinden dolayı gün içerisinde en az 8 saat gibi bir süre güneş ışınlarından fayda sağlayacak yerde bulunmalıdır.
Okuyunuz: En Karlı Tarım Ürünleri
Patates Yetiştiriciliği Devlet Desteği
Tarımsal açıdan devlet desteklerinin patates yetiştiriciliği içinde getirilmesi birçok üreticinin yüzünü güldürecek şekilde etki gösterdi. Patateste ton başıma verilecek 50 TL tutarındaki teşvik destek hakkında Resmi Gazetede yayınlandı. Sağlanan teşvik destek ile birlikte çiftçilerin depolarında duran 400 bin ton patatesin elden çıkarılması hedeflendi.
Resmi gazetede yayınlanan ayrıca diğer desteklerde ise patates için dekar başına 27 mazot ile birlikte 4 TL de gübre desteği verileceği ifade edilirken olumlu bir şekilde üretime etki göstermesi bekleniyor. Devlet tarafından belirli dönemlerde farklı destekler sağlanarak ülkede yapılan patates ihracatının daha yüksek seviyelere çıkması için çalışmalar yapılmaktadır. 2017 yılında 17 TL olarak sunulan destek miktarı 23 TL çıkarılmasından sonra üretimde ciddi bir artış gözlemlenmiştir. Her yıl belirli bir oranda destek sağlanarak çiftçilerin üretimlerine katkı sağlanmaktadır. 2020 yılı itibariyle her çiftçi toplamda devletten 31 TL destek alma hakkına sahip olacaktır.
