Salep yetiştiriciliği son yıllarda ülkemizde popüler tarımsal faaliyetler arasında yer almaya başlamıştır. Özellikle yüksek kazançlı bir iş fikri olarak değerlendirilen salep üreticiliği son dönemde hızlı bir gelişme göstermiştir. Endemik bir bitki türü olan yabani salep orkideleri hızla zarar görmeye başlamasının ardında değeri artmış ve koruma altına alınmıştır. 1977 yılından itibaren bu nedenlere bağlı olarak salep ihracatına sınırlama getirilmiştir. Genel olarak Türkiye’nin birçok bölgesinde yetişme özelliğine sahip salep, tohumları sayesinde kazançlı bir iş fırsatının ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Orkide ailesine ait bir bitki türü olan salep, yumrulu orkidelerden elde edilerek, çiçeklenme döneminde girildiğinde sökülen bitkilerde aynı yıl içinde ortaya çıkan yavruların toplanması ile üretilir. Ekimi ve bakımı için belirli bir uzmanlık ve tecrübe gerekmektedir. Salep yetiştiriciliği ile para kazanmak için üretim ve pazarlama konusunda bu ürünün ve piyasanın tüm dinamiklerine hakim olmak gerekir.
Okuyunuz: Getirisi Yüksek Olan Tarım Ürünleri
Salep Yetiştiriciliği ve Üretimi Nasıl Yapılır?
Salep üretimi yaparak para kazanmak isteyenlerin öncelikle yetiştirecekleri bölgelere uygun türü seçmeleri gerekir. Türkiye’de şuan için 10 farklı cins ve 80’den fazla türünün olduğu bilinmektedir. Salepgiller veya orkidegiller olarak isimlendirilen bitkiler Türkiye’de salep edilen yabancı orkideler endemik oluşu nedeniyle koruma altına alınmıştır.
Koruma altında olması nedeniyle salep üretimi gerçekleştirmek için öncelikle bulunduğunuz bölgenin Tarım Bakanlığı il/ilçe müdürlüklerinden izin almanız gerekir. Salep yumrusunu ekmeden önce ilk olarak toprağın hazırlanması gerekir.
- Ekim öncesinde tarlaya yanmış gübre uygulanır.
- 5 cm derine gömülen yumruların büyüme noktasının yukarı gelmesine özen gösterilmelidir.
- 20 cm yüksekliğinde ve 80 cm genişliğinde tarlaya setler oluşturularak ekimin yapılması ve yağışlara karşı salebin korunması sağlanmalıdır.
- Ekim sonrasında yağmurlarla beraber toprak üzerine çıkacaktır.
- Çiçek açan bitkilerin mart ve haziran arasında hasadı yapılır.
- Hasat için en az iki kök olması gerekir.
- Kökte yer alan soğanlardan iri ve koyu renkli olan ana kök olarak bırakılır ve diğer kök alınır.
- Su veya süt ile kaynatılan yumrular kurumaya bırakılır ardından toz haline getirilerek satışa hazırlanır.
Başlıca Salep Çeşitleri Nelerdir?
Salep çeşitleri arasından yetişeceği bölgeye göre en verimli olanlarının seçilmesi gerekir. Üretim için genellikle:
- Orchis
- Ophyrus
- Serapias
- Platanthera vb.
Orkide türlerinin kullanımı mümkündür. Orkidenin toprağın altında kalan yumrularının çiçeklenmesinin arından sökülerek toplanması gerekir. Ardından suyla temizlenen bu yumru su ya da sütle kaynatılarak kurumaya bırakılır. Kuruma işleminin ardından dövülerek toz haline getirilmesi gerekir. Ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen ve ticareti yapılan salep türleri; Muğla Salebi, Antalya Salebi, Silifke Salebi, Van, Siirt ve Muş Salepleri, Dağ Salebi, Çayır Salebi, Kastamonu Salebi vb. olarak sınıflandırılabilir.
Salep Yetiştiriciliği Nerelerde Yapılabilir?
Salep yetiştirme broşürü ve tekniklerine göre yapacağınız yetiştiricilik için ziraat mühendislerinden veya konunun uzmanlarından destek almanız son derece önemlidir. Salebin Türkiye’de üretiminin yapılması için salep elde edilirken kullanılan orkidelerin yetiştiği bölgelere bakmak gerekir. Salep orkidelerinin en yaygın ve verimli olarak yetiştirildiği bölgeler:
- Kuzey Anadolu
- Güney Anadolu
- Güneydoğu Anadolu
- Doğu Anadolu
Salep yetiştiriciliğinin yapıldığı başlıca bölgelerdir. Bu bölgelerdeki; Kastamonu, Sinop, Muğla, Antalya, Silifke, Kahramanmaraş, Gaziantep, Hatay, Van, Muş, Bitlis, Elazığ başlıca yetiştirilen iller arasında yer almaktadır. Türkiye’nin bir çok bölgesinde ve illinde salep üretiminin gerçekleştirilmesi mümkündür.
Okuyunuz: Para Kazandıran Bitkiler
Salep Tohumu Ne Zaman Ekilir?
Salep ekim tarihi olarak genellikle Eylül ve Ekim ayaları tavsiye edilir. Nisan ve Haziran ayları arasında çiçek açmasının ardından hasat işlemleri yapılır. Salep bitkisi genel olarak suyu fazla sevmediği için ekim yapılan alanın aşırı sudan korunmasına yönelik ortamın iyi oluşturulması ve tümsek gibi unsurların yapılması gerekir.
Yumru dikiminde ise Nisan – Mayıs ayları arasında hasat edilen bitki oda şartlarında dikimi yapılana kadar bekletilmelidir. Ağustos ayının sonlarına doğru sürmeye başlamasının ardından Eylül ayı ortalarından itibaren aralıklı bir şekilde ve büyüme noktaları yukarı bakacak şekilde dikilir. Soğan kıskası dikimi ile benzer şekilde salep yumrularının dikimi mümkündür.
Salep Yetiştiriciliği İçin Devlet Desteği Var Mı?
Tarım Bakanlığı salep yetiştiriciliği için devlet desteği sunarak koruma altına alınan bu tarımsal ürün için üreticileri desteklemektedir. Ancak devlet desteğinden yararlanmak için üretim yapılan bölgenin yetiştiricilik için uygun olması ve proje kapsamında sayılması gerekir. Salep üretimi sırasında proje kapsamında desteklenen başlıca iller:
- Muğla (Fethiye: Üzümlü Köyü, Ortaca: Gökbel Köyü, Milas: Kıyıkışlacık Köyü)
- Denizli
- İzmir
- Bursa
- Bartın
- Kastamonu
- Uşak
- Karabük
Desteklenen başlıca bölgeler arasında yer alır. Tarım Bakanlığı müdürlüklerine proje kapsamında başvuran kişilerin onaylanmasının ardından devlet desteği o yılın üretim için belirlene ve projeye göre hesaplanan oranlarda destek sunmaktadır. Salep yetiştiriciliği ile para kazanmak için devlet desteğini de alarak verimli ve daha düşük maliyetlerle üretim gerçekleştirmek mümkündür.
Salep Yetiştiriciliği Maliyetleri Ne Kadar?
Salep yumrusu fiyatı ve ekilecek alanlara göre maliyetler değişiklik göstermektedir. Kabaca yapılacak bir hesaplama ile ortalama olarak 1 kg salep yumrusu 25 TL gibi bir fiyata sahiptir. Buna bakılarak; 1 dekarlık alanda 200 kg tohum ekimi yapılabilir. Salep fidesi maliyeti ise söz konusu alan için 5 bin TL olarak hesaplanacaktır. Yine aynı alan için düşünülecek olursa ek diğer maliyetlerle beraber 6 bin TL ve üzerinde bir maliyet hesaplaması yapılabilir.
Maliyeti yüksek bir ürün olan salep üretiminin verimli bir şekilde gerçekleştirilmesi ile 750 – 800 kg arasında yumru elde edilmesi mümkündür. Ana yumrular ayrılarak kalan ortalama 500 – 600 kg yumru karlı bir satış yapılmasına ve maliyetin çok üzerine çıkılmasını sağlayacaktır.
Salep Yetiştiriciliği Karlı Bir İş Mi?
Salep borsası ve piyasa koşullarına göre salep üretimi ve satışını gerçekleştirmek son derece karlı bir iştir. Son yıllarda özellikle salep yetiştiriciliğine ilişkin karlı bir iş olması nedeniyle ilginin artması bu alanda para kazanmanın mümkün olduğunu ortaya koymuştur.
Salep yetiştiriciliğinin karlı bir iş olduğunun en büyük göstergesi olarak 1 dönümlük tarlada 40 bin – 50 bin TL arasında kazanç sağlanmasıdır. 150 – 200 kg arasında yumru dikimi yaparak bir dönümlük tarlada yeterli bakım yapılması halinde 700 kg’ye kadar verim alınması mümkündür. Genel olarak günümüzde salep üretimi en karlı tarım fikirleri arasında yer almaktadır.
Salep Ticareti Nasıl Yapılır, Nasıl Para Kazanılır?
Salep üretimi yapanlar yüksek kar oranları ile pazarlama işlemlerini yaparak dikkat çekmeye başlamıştır. Kaynatılarak kurutulmasının ardından çuval ya da torbalar doldurulan salepler genel olarak toptan olarak toz halinde satılır. Kuru yumru olarak yapılan ticareti de yapılması mümkündür. Toz salepler dondurma ya da sıcak salep yapımı için kullanılması ve keyifli bir tüketim ürünü olması satış alanın genişlemesini sağlamıştır.
Toplanmasının ardından işlenen orkide yumrularının gerçek değeri ile satılması için 2013 yılından beri Salep Borsası faaliyet göstermektedir. Yaş ve kuru salep fiyatları bölgelere ve türüne göre farklı fiyatlara sahiptir. Salep yetiştiriciliği ile para kazanmak bu yönüyle son derece karlı bir iştir.
” Salep Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır ” başlıklı makalemizin sonuna geldik. Aklınıza takılan konularda yorumlar bölümünden bizimle iletişime geçebilirsiniz.
kaynak: https://www.gardeningknowhow.com/ornamental/flowers/orchids/salep-orchid-plants.htm